Rüşvet Suçu
Rüşvet, kamu görevlisinin, görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlaması veya sağlaması taahhüdünde bulunmasıdır. Rüşvet suçu, kamu görevlilerinin görevini kötüye kullanmasına ve kamu düzeninin bozulmasına neden olan bir suçtur.
Türk Ceza Kanunu’nda Rüşvet Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 252. maddesinde rüşvet suçu şu şekilde tanımlanmıştır:
“(1) Görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişi, üç yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kamu görevlisinin, görevinin gereklerine aykırı olarak bir işi yapması veya yapmaması için, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağladığı takdirde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(3) Rüşvet suçunun;
a) Üst dereceli kamu görevlisi tarafından işlenmesi, b) Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi, c) Kamu görevlisinin görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanması suretiyle işlenmesi, d) Kamu görevlisinin rüşvet vermeyi vaat eden veya teklif eden kişiyle ilişkisini devam ettirmesi veya sürdürmesi amacıyla işlenmesi, hallerinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
Rüşvet Suçunun Unsurları
Rüşvet suçunun oluşması için aşağıdaki unsurların varlığı gerekir:
- Kamu görevlisi: Rüşvet suçunun faili, mutlaka bir kamu görevlisi olmalıdır. Kamu görevlisi, kamu tüzel kişisinin organ ve mensupları ile bu tüzel kişilerin hizmetinde bulunan ve kamu hukukuna tabi olan kişilerdir.
- Görev: Rüşvet suçunun konusu, kamu görevlisinin görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmamasıdır. Kamu görevlisinin görevi, kamu tüzel kişisinin amaçlarını gerçekleştirmek için yapması gereken işlevlerdir.
- Menfaat: Rüşvet suçunun objektif unsuru, kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye sağlanan menfaattir. Menfaat, maddi veya manevi olabilir. Maddi menfaat, para, mal, hizmet veya sair ekonomik çıkarları ifade eder. Manevi menfaat ise, bir unvan, makam, itibar veya sair sosyal çıkarları ifade eder.
- Anlaşma: Rüşvet suçunun oluşması için, kamu görevlisi ile rüşvet veren kişi arasında bir anlaşma olması gerekir. Bu anlaşma, rüşvet karşılığında kamu görevlisinin bir işi yapması veya yapmaması konusundaki mutabakattır.
Rüşvet Suçunun Çeşitleri
Rüşvet suçu, kamu görevlisinin görevini kullanıp kullanmadığına göre iki şekilde işlenebilir:
- Rüşvet alma: Kamu görevlisinin, görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, kendisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlamasıdır.
- Rüşvet verme: Kamu görevinin ifasıyla ilgili bir işi yapması veya yapmaması için, bir kamu görevlisine veya göstereceği bir başka kişiye menfaat sağlayan kişidir.
Rüşvet Suçunun Cezası
Rüşvet suçunun cezası, kamu görevlisinin görevini kullanıp kullanmadığına ve suçun nitelikli hallerine göre değişir.
Rüşvet alma suçunun cezası:
- Normal hal: 3 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası
- Nitelikli haller:
- Üst dereceli kamu görevlisi tarafından işlenmesi: 4 yıldan 14 yıla kadar hapis cezası
- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi: 5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası
- Kamu görevlisinin görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanması suretiyle işlenmesi: 6 yıldan 16 yıla kadar hapis cezası
- Kamu görevlisinin rüşvet vermeyi vaat eden veya teklif eden kişiyle ilişkisini devam ettirmesi veya sürdürmesi amacıyla işlenmesi: 7 yıldan 17 yıla kadar hapis cezası
Rüşvet verme suçunun cezası:
- Normal hal: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası
- Nitelikli haller:
- Üst dereceli kamu görevlisine işlenmesi: 3 yıldan 6 yıla kadar hapis