İlk Elektriği Kim Buldu?
Elektrik, günümüz dünyasının vazgeçilmez bir parçasıdır. Aydınlatma, ulaşım, iletişim, üretim ve daha pek çok alanda kullanılan elektrik, insanoğlunun gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Peki, bu mucizevi enerji kaynağını ilk kim buldu?
Elektrikle ilgili ilk kayıtlar Antik Mısır’a kadar uzanır. MÖ 2750’li yıllardan kalma bir papirüste, elektrikli yılan balığı gibi balık türlerinin yarattığı şok etkisine değinilmiştir. Antik Yunan’da ise MÖ 600’lü yıllarda Miletli filozof ve matematikçi Thales, kehribarın kürk gibi yüzeylere sürtünmesiyle oluşan çekim gücünü keşfetmiştir. Thales, bu çekim gücünü “elektrik” olarak adlandırmıştır.
Ortaçağ’da elektrikle ilgili çalışmalar neredeyse tamamen durmuştur. Ancak 16. yüzyılda, İtalyan bilim adamı Gerolamo Cardano, statik elektriğin bazı temel özelliklerini tanımlamıştır. Cardano, elektrikli cisimlerin birbirini ittiğini ve metallere dokunduklarında elektrik yükünü aktardığını gözlemlemiştir.
17. yüzyılda, elektrikle ilgili çalışmalar yeniden hız kazanmıştır. Alman bilim adamı Otto von Guericke, 1654 yılında vakum pompasını icat ederek, iki bakır yarım küreyi birleştirip içindeki havayı boşaltmıştır. Guericke, bu yarım küreleri birbirine sürterek statik elektrik üretmiştir.
İngiliz bilim adamı William Gilbert, 1600 yılında “De Magnete, Magneticisque Corporibus, et de Magno Magnete Tellure” (Mıknatıslar, Manyetik Cisimler ve Dünyanın Büyük Mıknatısı) adlı kitabını yayınlamıştır. Bu kitapta, elektriğin manyetik alandan farklı bir fenomen olduğunu savunan Gilbert, elektriğin isim babası olarak kabul edilmektedir.
18. yüzyılda, elektrikle ilgili çalışmalar altın çağını yaşamıştır. İngiliz bilim adamı Stephen Gray, 1729 yılında elektrik yükünün iletimini incelemiştir. Gray, elektrik yükünün metallerle iletildiğini, ancak cam ve kürk gibi malzemelerle iletilemediğini gözlemlemiştir.
Amerikalı bilim adamı Benjamin Franklin, 1752 yılında yaptığı ünlü uçurtma deneyiyle yıldırım ile elektriğin aynı şey olduğunu kanıtlamıştır. Franklin, uçurtmanın ipine bağladığı metal bir anahtarla yıldırımdan elektrik almayı başarmıştır.
İtalyan bilim adamı Luigi Galvani, 1771 yılında yaptığı deneylerle biyoelektriği keşfetmiştir. Galvani, kurbağa bacaklarının, elektrikli bir balık tarafından öldürülen bir kurbağanın kaslarına dokunulduğunda kasıldığını gözlemlemiştir. Galvani’nin bu keşfi, sinir sisteminin ve kasların işleyişine dair önemli bilgiler sağlamıştır.
19. yüzyılda, elektrikle ilgili çalışmalar ivme kazanmıştır. İtalyan bilim adamı Alessandro Volta, 1800 yılında ilk pili icat etmiştir. Volta pili, bir dizi bakır ve çinko levhadan oluşan bir yapıydı ve elektrik üretmeyi mümkün kılıyordu. Volta’nın bu icadı, elektrik enerjisinin depolanmasını ve taşınmasını mümkün kılarak elektriğin yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.
19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, elektrikle ilgili çalışmalar hız kesmeden devam etmiştir. Thomas Edison, 1879 yılında ilk pratik ampulü icat etmiştir. Edison’un bu icadı, elektrik aydınlatmasının yaygınlaşmasına yol açmıştır. Nikola Tesla, 1882 yılında ilk elektrik santralini inşa etmiştir. Tesla’nın bu icadı, elektrik enerjisinin üretimi ve dağıtımını mümkün kılarak elektriğin daha da yaygınlaşmasına katkı sağlamıştır.
Günümüzde, elektrik hayatımızın her alanında kullanılan vazgeçilmez bir enerji kaynağıdır. Aydınlatma, ulaşım, iletişim, üretim ve daha pek çok alanda kullanılan elektrik, insanoğlunun gelişimine büyük katkı sağlamaktadır.
İlk elektriği kim buldu? sorusunun cevabı, elektriğin tanımına göre değişmektedir. Statik elektriği keşfeden Thales, elektriğin isim babası olarak kabul edilmektedir. Ancak, elektrik enerjisinin üretilmesini ve depolanmasını mümkün kılan Alessandro Volta, elektriğin mucidi olarak kabul edilmektedir.