Deprem İzolatörünün Tarihçesi ve Gelişimi
Deprem izolatörü, bir binanın deprem sırasında zemine olan bağlantısını keserek, depremin binaya ve içindekilere verdiği zararı azaltan bir yapı elemandır. Deprem izolatörü ile bina, depremin titreşimlerini sönümleyerek, zemine iletmeden üzerinde duran yapıyı korur.
Deprem izolatörü fikri, ilk olarak 18. yüzyılda ortaya atılmıştır. 1788 yılında, İtalyan fizikçi Giambattista Venturi, deprem sırasında binaların salınımını azaltmak için, binanın tabanına su depoları yerleştirmeyi önermiştir. Bu öneri, ancak 19. yüzyılda uygulanmaya başlanmıştır.
-
yüzyılda, deprem izolatörü fikri, farklı malzemeler ve tasarımlar kullanılarak geliştirilmeye çalışılmıştır. 1840 yılında, İngiliz mühendis William John Macquorn Rankine, deprem sırasında binaların salınımını azaltmak için, binanın tabanına kurşun bilyelerden oluşan bir sistem yerleştirmeyi önermiştir. Bu öneri, ancak 20. yüzyılda uygulanmaya başlanmıştır.
-
yüzyılın başlarında, deprem izolatörü fikri, özellikle Japonya’da geliştirilmeye başlanmıştır. 1905 yılında, Japon mühendis Hidetoshi Nagaoka, deprem sırasında binaların salınımını azaltmak için, binanın tabanına çelik yaylar yerleştirmeyi önermiştir. Bu öneri, Japonya’da ilk kez 1923 Tokyo Depremi’nden sonra uygulanmıştır.
1970’li yıllarda, deprem izolatörü fikri, Yeni Zelanda’da Dr. Bill Robinson tarafından geliştirilmiştir. Dr. Robinson, kurşun çekirdekli kauçuk izolatörleri kullanarak, deprem sırasında binaların salınımını azaltmayı başarmıştır. Dr. Robinson’un çalışmaları, deprem izolatörü teknolojisinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır.
1980’li yıllardan itibaren, deprem izolatörü teknolojisi hızla gelişmeye başlamıştır. Bu dönemde, farklı malzemeler ve tasarımlar kullanılarak, daha etkili deprem izolatörü sistemleri geliştirilmiştir.
Günümüzde, deprem izolatörü teknolojisi, depreme dayanıklı yapı tasarımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Deprem izolatörü kullanılan binalar, deprem sırasında daha az hasar görerek, can ve mal kaybını azaltmaktadır.
Deprem İzolatörünün Çeşitleri
Deprem izolatörler, kullanılan malzemeye ve tasarıma göre farklı çeşitlere ayrılır.
Malzemelerine göre deprem izolatörler,
- Kauçuk izolatörleri,
- Yaylar,
- Hidrolik izolatörleri,
- Pnömatik izolatörleri,
- Kombine izolatörleri olarak sınıflandırılır.
Tasarımlarına göre deprem izolatörler,
- Tek eksenli izolatörleri,
- İki eksenli izolatörleri,
- Üç eksenli izolatörleri olarak sınıflandırılır.
Kauçuk izolatörleri, deprem izolatörler arasında en yaygın kullanılan türdür. Kauçuk izolatörleri, esneklikleri sayesinde, deprem sırasında binanın salınımını azaltır. Kauçuk izolatörleri, farklı sertlik ve kalınlıkta üretilebilir.
Yaylar, deprem izolatörler arasında diğer yaygın kullanılan türdür. Yaylar, esneklikleri sayesinde, deprem sırasında binanın salınımını azaltır. Yaylar, farklı sertlikte üretilebilir.
Hidrolik izolatörleri, sıvı basıncını kullanarak, deprem sırasında binanın salınımını azaltır. Hidrolik izolatörleri, farklı sertlikte üretilebilir.
Pnömatik izolatörleri, basınçlı havayı kullanarak, deprem sırasında binanın salınımını azaltır. Pnömatik izolatörleri, farklı sertlikte üretilebilir.
Kombine izolatörleri, farklı malzemeleri birlikte kullanarak, deprem sırasında binanın salınımını azaltır. Kombine izolatörleri, genellikle kauçuk ve yaylar birlikte kullanılarak üretilir.
Deprem İzolatörünün Avantajları ve Dezavantajları
Deprem izolatörü, depreme dayanıklı yapı tasarımında önemli bir avantaj sağlar. Deprem izolatörü kullanılan binalar, deprem sırasında daha az hasar görerek, can ve mal kaybını azaltır.
Deprem izolatörü kullanımının avantajları şunlardır:
- Deprem sırasında binanın salınımını azaltarak, binaya ve içindekilere verilen zararı azaltır.
- Deprem sırasında binanın yıkılma