Edat Nedir?
Edat, bir ismi veya zamiri başka bir kelime veya kelime grubuyla ilişkilendirmek için kullanılan, cümlede bir anlamsal bağ kuran söz öbeğidir. Türkçede edatlar, tek başına anlam ifade etmezler ve her zaman bir isim veya zamir ile birlikte kullanılırlar.
Edatların Özellikleri
Edatların başlıca özellikleri şunlardır:
- Tek başlarına anlam ifade etmezler.
- Her zaman bir isim veya zamir ile birlikte kullanılırlar.
- Cümlede bir anlamsal bağ kurarlar.
- Edatların cümle içinde kullanıldığı yere göre işlevleri değişebilir.
Edatların Çeşitleri
Edatların çeşitleri, işlevlerine göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
- İlişki edatları
İlişki edatları, isim ve zamirlerle diğer kelimeler arasında çeşitli ilişkiler kurar. Bu ilişkiler, benzetme, karşılaştırma, neden-sonuç, amaç, miktar, yer ve yön gibi ilişkiler olabilir.
İlişki edatları şu şekilde sıralanabilir:
-
Benzetme edatları: gibi, kadar, kadar ki, kadarı ile, sanki, tıpkı, adeta, her nasılsa, nasılsa
-
Karşılaştırma edatları: gibi, kadar, kadar ki, kadarı ile, sanki, tıpkı, adeta, her nasılsa, nasılsa
-
Neden-sonuç edatları: için, dolayı, ötürü, nâşi, diye, sebebiyle, niçin, zira, çünkü, mademki, öyle ki, öyleyse
-
Amaç edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
-
Miktar edatları: kadar, kadar ki, kadarı ile, aşağı yukarı, aşağısı ile yukarısı ile, az çok, epeyce, biraz, çok, pek çok, pek az, bir hayli, epey, kâfi, yeter kadar, fazlası ile, fazla, fazlasıyla
-
Yer ve yön edatları: ile, -e doğru, -e kadar, -den beri, -den sonra, -den dolayı, -den ötürü, -den yana, -in yanında, -in karşısında, -in yakınında, -in uzağında, -in ortasında, -in içinde, -in dışında
-
Diğer edatlar
İlişki edatları dışında kalan edatlar, diğer edatlar olarak adlandırılır. Bu edatlar, cümlede çeşitli anlamsal ilişkiler kurar.
Diğer edatlar şu şekilde sıralanabilir:
- Özellik edatları: gibi, kadar, kadar ki, kadarı ile, sanki, tıpkı, adeta, her nasılsa, nasılsa
- Karşılıklılık edatları: ile, birbirleriyle, birbirimize, birbirimizden, birbirimize karşı, birbirimize karşın
- Birliktelik edatları: ile, beraber, birlikte, ortaklaşa, beraberce, birliktece
- Karşılaştırma edatları: gibi, kadar, kadar ki, kadarı ile, sanki, tıpkı, adeta, her nasılsa, nasılsa
- Değişim edatları: ile, yerine, yerine geçmek, yerine koymak, yerine getirmek
- Eksiklik edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- Zaman edatları: ile, -den beri, -den sonra, -den dolayı, -den ötürü, -den yana, -in yanında, -in karşısında, -in yakınında, -in uzağında, -in ortasında, -in içinde, -in dışında
- Şart edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- Gereklilik edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- İhtimal edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- Karşılık edatları: ile, karşılığında, karşılık olarak, karşılığından, karşılığından dolayı
- Sonuç edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- Güçlük edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- İzin edatları: için, diye, üzere, ki, ki diye, ki için
- Sebep edatları: için, diye, üzere, ki,